niedziela, 20 marca 2011

Szczególny Dzień... zakończenie pisania Ikony Przemienienie Pana Jezusa na Górze Tabor

Przemienienie na górze Tabor (Mt 17,1-9)

Jezus wziął z sobą Piotra, Jakuba i brata jego Jana i zaprowadził ich na górę wysoką, osobno. Tam przemienił się wobec nich: twarz Jego zajaśniała jak słońce, odzienie zaś stało się białe jak światło. A oto im się ukazali Mojżesz i Eliasz, którzy rozmawiali z Nim. Wtedy Piotr rzekł do Jezusa: Panie, dobrze, że tu jesteśmy; jeśli chcesz, postawię tu trzy namioty: jeden dla Ciebie, jeden dla Mojżesza i jeden dla Eliasza. Gdy on jeszcze mówił, oto obłok świetlany osłonił ich, a z obłoku odezwał się głos: To jest mój Syn umiłowany, w którym mam upodobanie, Jego słuchajcie! Uczniowie, słysząc to, upadli na twarz i bardzo się zlękli. A Jezus zbliżył się do nich, dotknął ich i rzekł: Wstańcie, nie lękajcie się! Gdy podnieśli oczy, nikogo nie widzieli, tylko samego Jezusa. A gdy schodzili z góry, Jezus przykazał im mówiąc: Nie opowiadajcie nikomu o tym widzeniu, aż Syn Człowieczy zmartwychwstanie.


( Interpretacja ikony )

Ikona przedstawia kulminacyjny moment opowiadania biblijnego, jego esencję. Wszystkie postacie są wpisane w aureolę, której środek wypełnia postać Jezusa Chrystusa ukazanego w bieli. Otaczające Go postacie Starego i Nowego Testamentu przedstawiają dwa światy przemieniony i przemieniany.

Tajemnica Przemienienia Jezusa wbudowana jest w ciąg Jego zwykłej działalności mesjańskiej: cuda, nauczanie, zapowiedź Męki. I nagle Jezus przerwał codzienną pracę i zabrał „ze sobą Piotra, Jakuba i Jana i zaprowadził ich na górę wysoką, osobno” (Mt 17,1). Dlaczego na górę? Góra w języku biblijnym ma znaczenie teologiczne: jest to miejsce bliskości Boga, objawienia się Boga, np. Góra Synaj. Na tę górę prowadzi uczniów Jezus: „wziął”, „zaprowadził”. Celem tego wyprowadzenia na górę jest modlitwa.

Jezus będący centralną postacią wpisany jest w kolorystyczne okręgi - aureole. Aureola jest symbolem boskiego światła. Aureola ułożona jest z kilku odcieni błękitu od najjaśniejszego do całkowicie ciemnego jego odcienia, ukazując jak światło naturalne (biel) traci swój blask i przemienia się w światło nadprzyrodzone (ciemny błękit).

Jezus prawą dłonią błogosławi, a w lewej trzyma zwój, który symbolizuje Pismo Święte - teksty i proroctwa zapowiadające Jego przyjście i misję, jak również całą historię zbawienia, której alfą i omegą jest On sam.

Eliasz obok niego reprezentuje wszystkich proroków, zaś Mojżesz z tablicami przykazań przedstawia cały naród wybrany odkupiony z niewoli egipskiej i oczekujący swego zbawiciela. Eliasz i Mojżesz są jakby zanurzeni w dialogu z Jezusem, który jest dialogiem o Jego męce, krzyżu i śmierci odkupieńczej - o czym świadczą słowa Jezusa wypowiedziane po Przemienieniu do apostołów: Nie opowiadajcie nikomu o tym widzeniu, aż Syn Człowieczy Zmartwychwstanie (Mt 17,9).

Kolejnym ważnym momentem jest to, iż obecność Eliasz, który wg przekazu biblijnego, wzięty został do nieba w ognistym wozie (2Krl 2,11-12), a Mojżesz umarł śmiercią naturalną (Pwt 34,5), wskazują że Jezus jest Bogiem żywych i umarłych.

Góra Przemienienia posiada trzy wierzchołków - złożona z trzech odrębnych gór mających swoje odnośniki do ważnych gór biblijnych: Eliasz jest na górze Karmel, Mojżesz na Horebie, a Jezus na górze Tabor. Góra Karmel i Horeb przemienione (w jasnych barwach) stają się tłem góry Tabor, której znaczenie podkreślone jest na całej kompozycji odcieniem koloru zielonego. Daje to wrażenie ruchu w kierunku widza.

Kolejnym aspektem jest światło, które bije z Góry Tabor, aktualne jeszcze bardziej dzisiejszych czasach, szczególnie dla ludzi młodych. Ks. J. Kudasiewicz porównuje Chrześcijaństwo do rodzaju alpinizmu; do ciągłego wspinania się na górę, na spotkanie z Panem i mozolne schodzenie w dół, na ten padół płaczu, by służyć braciom. Mówi dalej, że „Chrześcijaństwo jest wielką przygodą. Z góry widać lepiej i piękniej. Człowiek przemieniony lepiej widzi i piękniej służy. Tak przeżywał swe chrześcijaństwo Sługa Boży Jan Paweł II – zamiłowania do gór; tak przeżywał je bł. Piotr Frassatti – znakomity alpinista. Góra Tabor ma to do siebie, że możemy wchodzić na nią aż do końca, do ostatniego tchu życia, do ostatniego spotkania z Panem.”

Wszystkie figury na ikonie naznaczone są przemieniającym światłem-energią, która promieniuje od Jezusa. Biel z Jego szat znajduje swoje odbicia na szacie każdej postaci (w postaci linii i plam).

W dolnym planie ikony ukazane są postacie apostołów spadających ze stromego szczytu, odnieść można wrażenie, że są przytuleni do ziemi z przerażenia oślepiającą wizją. Piotr, ukazany jest po prawej stronie Jezusa w pozycji klęczącej, podnosi dłoń, by zasłonić się przed blaskiem światła. Jan (pośrodku) pada na ziemię odwracając się plecami do światła. Jakub, z lewej strony, ucieka lub upada na wznak, wskazuje na swoją śmierć męczeńską.

Kolorystyka ikony determinuje całą kompozycję. Użyte kolory w swej głębi zawierają następujące treści: biel - symbolizuje pełnię boskości, stąd przynależna jest tylko Jezusowi; żółty - zawsze nawiązuje do słońca i transcendencji, dlatego użyto go do przedstawienia gór Karmelu i Horebu - gór transcendencji, teofanii. Żółty jest też aluzją do darów Ducha Św. - stąd Piotr ubrany jest w szatę tego koloru; zielony - symbolizuje wodę życia wiecznego (wg antycznych wierzeń) oraz miłość, która daje życie i jest pełna miłosierdzia.

Medytując ikonę Przemienienia Pańskiego dotykamy istoty ludzkich pragnień: widzenia niestworzonego światła, które daje pewność eschatologicznego oglądania Boga.
Ikona Przemienienia jest czymś więcej niż sztuką, pojmowaną przez zachód. Dystans między tymi dwiema wizjami jest tak wielki, iż trzeba posłużyć, sięgnąć do wezwania liturgicznego: „Niech umilknie wszelkie ludzkie ciało” i można dodać, i wszystkie inne czynniki wypływające do ciała i pobudzające. Wtedy to w całkowitym milczeniu otworzą się oczy i ikona stanie się żywa dla tego, który ją kontempluje, w tedy to czyni wrażliwym na swe sekretne przesłanie, tak jak światłość Przemienienia ukazała się trzem apostołom, wybranych przez Pana Jezusa.

Tajemnicę przemienienia Pańskiego nazwał Ojciec Święty Jan Paweł II „ikoną chrześcijańskiej kontemplacji” (RVM 9). A przedstawia to następujący sposób:
„Utkwić wzrok w Chrystusowym obliczu, rozpoznać Jego tajemnicę w zwyczajnej, bolesnej drodze Jego człowieczeństwa, aż ujrzy się Boski blask, objawiony ostatecznie w Zmartwychwstałym, zasiadającym w chwale po prawicy Ojca, to zadanie każdego ucznia Chrystusa, a zatem i nasze zadanie. Kontemplując to oblicze, otwieramy się na przyjęcie tajemnicy życia Trójcy Przenajświętszej, by doznawać wciąż na nowo miłości Ojca i cieszyć się radością Ducha Świętego. W ten sposób urzeczywistniają się również dla nas słowa św. Pawła: wpatrujemy się w jasność Pańską jakby w zwierciadle; za sprawą Ducha Pańskiego, coraz bardziej jaśniejąc, upodabniamy się do Jego obrazu (2 Kor 3, 18).”

20 MARCA 2011
II niedziela Wielkiego Postu

Bibliografia:
Ks. prof. Józef Kudasiewicz, Kielce
Paul Evdokimov, Sztuka Ikony, teologia piękna, Wyd. Księży Marianów, Warszawa 1999.

Dzięki Adam...


To ostatnia niedziela skoków Adama,
moje sny wymarzone o następnych skokach,
szczęście tak upragnione
skończyło się ;-)